استرویید رزاسه: التهابی ناخواسته در پی مصرف نابجا

رزاسه استروئیدی، نوعی التهاب پوستی است که در اثر استفاده طولانی مدت و نامناسب از کورتیکواستروئیدهای موضعی (کورتون‌ها) بر روی پوست صورت ایجاد می‌شود. این عارضه، نه تنها به سلامت پوست آسیب می‌رساند، بلکه می‌تواند کیفیت زندگی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله، به بررسی دقیق این بیماری، علل ایجاد، عوارض، نگرانی‌های مرتبط و راهکارهای پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.

استرویید رزاسه چیست؟

استرویید رزاسه، در واقع نوعی رزاسه است که به دلیل استفاده از کورتون‌های موضعی ایجاد یا تشدید می‌شود. کورتون‌ها، داروهای ضد التهابی قوی هستند که می‌توانند به طور موقت قرمزی، خارش و التهاب پوست را کاهش دهند. اما استفاده طولانی مدت و بدون تجویز پزشک از این داروها، منجر به عوارض جانبی متعددی از جمله استرویید رزاسه خواهد شد.

علل ایجاد استرویید رزاسه

مهمترین عامل ایجاد استرویید رزاسه، استفاده خودسرانه و طولانی مدت از کورتون‌های موضعی است. این داروها، با سرکوب سیستم ایمنی پوست، باعث نازک شدن پوست، تضعیف عروق خونی و افزایش حساسیت پوست به عوامل محیطی می‌شوند. برخی از افراد، به دلیل عدم آگاهی یا تجویز نادرست، از کورتون‌ها برای درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما، درماتیت سبورئیک یا آکنه استفاده می‌کنند. در حالی که کورتون‌ها تنها می‌توانند به طور موقت علائم این بیماری‌ها را تسکین دهند و در صورت استفاده طولانی مدت، عوارض جدی‌تری ایجاد خواهند کرد.

نقش کورتون‌ها در ایجاد رزاسه استروئیدی

کورتون‌ها با مکانیسم‌های مختلفی در ایجاد رزاسه استروئیدی نقش دارند:

سرکوب سیستم ایمنی: کورتون‌ها با سرکوب سیستم ایمنی پوست، باعث کاهش مقاومت پوست در برابر عوامل بیماری‌زا و افزایش احتمال بروز عفونت‌های پوستی می‌شوند.
نازک شدن پوست: استفاده طولانی مدت از کورتون‌ها، منجر به نازک شدن پوست و از بین رفتن کلاژن و الاستین می‌شود. این امر، باعث افزایش حساسیت پوست به عوامل محیطی مانند نور خورشید، سرما و گرما می‌شود.
تضعیف عروق خونی: کورتون‌ها، باعث تضعیف دیواره عروق خونی می‌شوند. این امر، منجر به گشاد شدن عروق و بروز قرمزی و التهاب در پوست می‌شود.
اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست: کورتون‌ها، باعث اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست می‌شوند. این امر، باعث افزایش از دست دادن آب از پوست و خشکی و تحریک آن می‌شود.

قدرت مجاز کرم‌های کورتونی برای پوست صورت

تعیین قدرت مجاز کرم‌های کورتونی برای پوست صورت، امری تخصصی است و باید توسط پزشک متخصص پوست انجام شود. به طور کلی، استفاده از کورتون‌های قوی برای پوست صورت توصیه نمی‌شود، زیرا این داروها می‌توانند عوارض جانبی جدی‌تری ایجاد کنند. کرم‌های کورتونی با قدرت پایین، مانند هیدروکورتیزون 1%، ممکن است برای درمان برخی از بیماری‌های پوستی خفیف مانند اگزما یا درماتیت تماسی به مدت کوتاه تجویز شوند. اما استفاده طولانی مدت از این داروها نیز باید تحت نظر پزشک باشد.

عوارض جانبی کورتون‌ها بر پوست صورت

استفاده نادرست و طولانی مدت از کورتون‌ها بر روی پوست صورت، می‌تواند منجر به عوارض جانبی متعددی شود، از جمله:

نازک شدن پوست: کورتون‌ها باعث کاهش تولید کلاژن و الاستین در پوست می‌شوند. این امر، منجر به نازک شدن پوست و افزایش حساسیت آن به عوامل محیطی می‌شود.
ایجاد رگ‌های خونی: کورتون‌ها می‌توانند باعث گشاد شدن عروق خونی در پوست شوند. این امر، منجر به ایجاد رگ‌های خونی قابل مشاهده (تلانژکتازی) بر روی پوست می‌شود.
آکنه استروئیدی: استفاده از کورتون‌ها می‌تواند باعث ایجاد آکنه‌های کوچک و قرمز رنگ بر روی پوست شود.
افزایش رشد مو: کورتون‌ها می‌توانند باعث افزایش رشد موهای زائد بر روی پوست صورت شوند.
تغییر رنگ پوست: کورتون‌ها می‌توانند باعث روشن شدن یا تیره شدن پوست شوند.
عفونت‌های پوستی: کورتون‌ها با سرکوب سیستم ایمنی پوست، می‌توانند باعث افزایش احتمال بروز عفونت‌های پوستی شوند.
نازکی و پیری پوست در اثر مصرف کورتون: یکی از مهم‌ترین عوارض جانبی استفاده طولانی مدت از کورتون‌ها بر روی پوست صورت، نازک شدن پوست است. پوست نازک، بیشتر در معرض آسیب‌های محیطی قرار دارد و سریع‌تر پیر می‌شود. از بین رفتن کلاژن و الاستین در پوست، باعث کاهش خاصیت ارتجاعی پوست و ایجاد چین و چروک می‌شود. علاوه بر این، نازک شدن پوست، باعث افزایش احتمال بروز کبودی و پارگی پوست می‌شود.

نگرانی‌ها و برداشت‌های غلط در مورد کورتون‌ها
متاسفانه، در مورد کورتون‌ها نگرانی‌ها و برداشت‌های غلط زیادی وجود دارد. برخی از افراد، به دلیل ترس از عوارض جانبی، از مصرف کورتون‌ها خودداری می‌کنند، در حالی که برخی دیگر، به طور خودسرانه و بدون تجویز پزشک از این داروها استفاده می‌کنند. هر دو رویکرد، می‌تواند برای سلامت پوست مضر باشد.

تشخیص استرویید رزاسه

تشخیص استرویید رزاسه، معمولاً بر اساس معاینه بالینی پوست و بررسی سابقه مصرف کورتون‌ها انجام می‌شود. پزشک متخصص پوست، با بررسی علائم و نشانه‌های بیماری، می‌تواند تشخیص دقیق را تعیین کند. علائم استرویید رزاسه عبارتند از:

قرمزی پوست: قرمزی پوست، یکی از شایع‌ترین علائم استرویید رزاسه است. قرمزی معمولاً در نواحی مرکزی صورت مانند بینی، گونه‌ها و پیشانی ایجاد می‌شود.
برجستگی‌ها و جوش‌های کوچک: در استرویید رزاسه، ممکن است برجستگی‌ها و جوش‌های کوچک و قرمز رنگ بر روی پوست ایجاد شود.
پوست خشک و پوسته پوسته: پوست در نواحی مبتلا به استرویید رزاسه، ممکن است خشک و پوسته پوسته شود.
حساسیت به نور خورشید: پوست در افراد مبتلا به استرویید رزاسه، معمولاً به نور خورشید حساس‌تر است.
احساس سوزش و خارش: در برخی از افراد، استرویید رزاسه می‌تواند با احساس سوزش و خارش در پوست همراه باشد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.